8 Maddede Osmanlı'nın İlk Feminist Cemiyeti Teali-i Nisvan

Teali-i Nisvan Cemiyeti, nam-ı diğer "Kadınların Durumunu Yükseltme Derneği", Türkiye’nin kayda geçen ilk feminist topluluğu olarak, literatürde yer alan bilgilere göre 28 Mayıs 1913 kuruluşuyla bugün 102. yaşına basıyor.

1. Tanzimat dönemiyle başlayan çağdaşlaşma evresinde ilk temellerini atan cemiyet; kadının, düşünsel ve eylemsel alanda yer alabilmesi için ciddi girişimlerde bulunmuş ve pek çok siyasi ve toplumsal yenilikte kadın varlığına ön ayak olmuştur.

2. Derneğin kurulduğu dönemde başına geçen ilk isim, edebiyat, siyaset ve eğitim gibi pek çok alanda kadının sesi olmuş, Halide Edip Adıvar'dır.

3. Derneğin etki ettiği en önemli kararlardan biri ise; evlilik ve çok eşlilik üzerineydi. Çıkardıkları kararnamede, evliliği yasal bir çerçeveye bağladılar, kadına boşanma hakkı tanıdılar ve çok eşliliği de kadının rızası ile sınırlandırdılar.

4. Dernek, ırk ve mezhep ayrımını yapmayarak, Osmanlı kadınlarını asil üye, yabancı uyrukluları da yardımcı üye olarak topluluğa kabul etmiştir.

5. Tanzimat öncesi dönemde tarım ve ekonomide işçilik ve esnaflık yapan ama esnaflar odasına üye olamayan ve erkeklere göre yarı yarıya düşük yevmiye alan kadınlar için siyasi düzenleme girişiminde bulunmuşlardır.

6. Düzenli olarak konferanslar tertip eden, ayrıca okuma-yazma kursları vererek, kadınların kişisel gelişimine katkı sağlayan dernek toplumsal iletişimlerini aktif tutmuştur.

7. Teali-i Nisvan’ın kurulmasıyla yaygınlaşan topluluk ve derneklerden diğerleri de, Cemiyet-i İmdadiye ve Müdafaa-i Hukuk-u Nisvan’dır. Bu tip derneklerin bir özelliği de; sadece yüksek eğitimli ve yabancı dil bilen kadınları üye olarak kabul etmeleri idi.

8. Savaş döneminde oluşan ve sonrasında devam eden kadın dayanışması, çeşitli gazete, dergi vb. oluşumların da hayata geçmesine zemin hazırlayarak, kadının hayatın her alanında var olabileceğini halka göstermiştir.